Ofwel mag je jouw pup bijna verwelkomen en ben je al uitgebreid aan het research-en,
Ofwel ben je meer van het DIY type maar ben je bang geworden dat je je puppy aan het verpesten bent..
Hoe dan ook, deze blog is voor jou!
Van newbie in het opvoeden van een hond, tot ware ‘ancien’ die al ettelijke honden heeft grootgebracht: het kan nooit kwaad om tips van professionals te krijgen.
En als ik zo vrij en onbescheiden mag zijn: ik mag mezelf best wel een professional noemen.
Als hondentrainer gespecialiseerd in probleemgedrag heb ik al meer dan duizend honden getraind en ben ik dagelijks getuige van wat een slechte of verkeerde socialisatie met een hond kan doen.
Laat deze blog dus een bron van informatie zijn, maar ook een klein beetje een waarschuwing: fouten in de socialisatie komen meestal als een boemerang terug in je gezicht wanneer je hond volwassen wordt.
Dus riemen vast en take note!
1. Wat is socialisatie?
Er heerst een bepaalde mysterie rond het woord socialisatie.
Iedereen heeft er al van gehoord.
Iedereen weet dat het belangrijk is.
Weinigen weten wat het eigenlijk écht betekent.
Nog minder mensen weten hoe het moet.
Het woord geeft zichzelf wat weg. Socialiseren betekent dat je jouw pup leert hoe hij zich sociaal dient te gedragen in deze mensgerichte wereld.
Nogal verkeerdelijk denken goedbedoelde maar onwetende hondenbaasjes dan dat dit inhoudt dat je je pup dag laat zeggen aan Jan en alleman.
FOUT!
Stel je eens voor dat je rustig aan het wandelen bent en een man in de verte dolenthousiast elke persoon benadert die hij tegenkomt. Hij komt breedlachend twintig centimeter van jouw gezicht ‘vriendelijk’ doen en wil gewoon ‘kennis maken’.
Waar is het respect voor persoonlijke grenzen gebleven?!
Je zou waarschijnlijk denken dat deze persoon iets mankeert in z’n bovenkamer.
En eerlijk: iemand die ie-de-reen dag zegt op straat en daarbij zonder pardon jouw tijd, energie en persoonlijke ruimte opeist zouden we allesbehalve sociaal noemen…
…Eerder cray-cray.
Dus waarom denken zo veel mensen dat ze honden -een diersoort die nota bene bekend staat om z’n territoriaal gedrag- sociaal ‘maken’ door hen naar iedereen toe te brengen?
Newsflash: je bereikt het omgekeerde en vergroot enkel de kans dat jouw hond zal beginnen uitvallen naar honden of hyperactief gedrag vertoont wanneer hij mensen ziet.
Tegen dat je dan op dat punt gekomen bent zal je me moeten opbellen met het typische probleem: “eenmaal buiten, besta ik niet voor mijn hond en heb ik hem niet meer onder controle.”
Onder het mom ‘liever voorkomen dan genezen’, raad ik je dus ten stelligste af om jouw hond als een kieken zonder kop elke onschuldige ziel te laten benaderen, of omgekeerd.
Want wat wil je eigenlijk écht?
→ Een hond die gek wordt omdat hij met elke hond en persoon wilt spelen die hij tegenkomt
→ Een hond die zijn ruimte verdedigt en agressie vertoont aan de leiband bij het zien van honden of mensen
→ Een hond die je overal kan meenemen, rustig is en niemand stoort
Als je een hond nam met de bedoeling om een zo stressvrij mogelijk leven te hebben, gok ik dat je voor de laatste optie gaat.
Laat ik dus een nieuwe beschrijving van “socialisatie” voorstellen, eentje die ik zelf bedacht heb:
“Jouw hond leren wanneer het gepast of ongepast is om op prikkels in de omgeving te reageren. Wanneer de hond in interactie gaat met de buitenwereld, doet hij dit op een evenwichtige, tolerante en vriendelijke manier. Hij heeft er echter geen problemen mee om prikkels van buitenaf te negeren en kalm gedrag te vertonen.”
Sociaal zijn houdt ook in dat je weet wanneer het niet het moment is om iemand te storen en aandacht te vragen. Zo ga je twee vreemden die in gesprek zijn niet abrupt storen. Je zal wachten tot ze klaar zijn met hun gesprek of je stelt je prangende vraag aan iemand anders.
Sociaal zijn houdt ook in dat je ‘normaal’ en rustig gedrag vertoont wanneer je je in de buitenwereld begeeft.
Socialiseren betekent dus op de eerste plaats jouw hond leren hoe hij prikkels van buitenaf negeert en kalm gedrag vertoont.
Ja inderdaad, eerst leren negeren, dan pas leren interageren!*
Hoe je het ook draait of keert, jouw pup zal stress ervaren vanaf dat je met hem naar buiten gaat. Alles in de wereld is nieuw voor hem, en ook soms eng.
Maar of jouw pup nu enthousiast wordt bij het zien van een andere hond of hij bang heeft van mannen met een hoed, je wilt jouw pup eerst leren hoe hij steeds terug naar een kalme gemoedstoestand kan gaan.
Enkel en alleen in een kalme toestand is hij capabel om begeleiding van jou te krijgen en informatie te verwerken.
Een goede socialisatie begint bij stressregulatie
Wanneer je een puppy leer hoe hij stress weer kan loslaten en terug naar een kalme toestand kan gaan, zal het een plezier worden om hem overal mee te nemen en heb je de metgezel die je voor ogen had.
2. Waarom is socialisatie zo belangrijk?
Jouw puppy heeft een “window of opportunity” ofwel inprentingsperiode.
Vanaf de geboorte tot ongeveer 16 weken is het brein van jouw puppy een spons.
Alles wat jouw pup opneemt wordt diep in de hersenen opgeslagen.
Wanneer jouw pup in deze periode een negatieve of traumatische ervaring opdoet en je deze ervaring niet terug in evenwicht brengt door positieve associaties mee te maken, zal dit een invloed hebben op de rest van het leven van jouw pup.
Het is zelfs zo dat, indien jouw pup aangevallen (echt aangevallen, niet op zijn plaats gezet) wordt door een volwassen hond, de kans zo goed als 100% zeker is dat jouw pup problemen met soortgenoten zal ontwikkelen op latere leeftijd.
Het is dus van uiterste belang dat je kieskeurig bent over welke honden je met jouw pup in contact brengt.
De hondenweide is om deze reden een regelrechte NO-NO!
Trauma’s ontstaan niet enkel uit één enkele gebeurtenis, maar kunnen ook ontstaan door herhaaldelijke stressvolle gebeurtenissen.
Zo kan je jouw pup ook traumatiseren wanneer hij verschillende keren benaderd wordt door een andere hond op een manier die hem onzeker maakt.
Posttraumatische stressstoornis is eigenlijk een stoornis waarbij de pup (dit geldt ook voor mensen trouwens!) niet in staat was om terug te komen van een stressvolle, overrompelende gebeurtenis.
Dan komen we meteen weer bij hetgeen ik in het begin van deze blog al vermelde: alles begint bij een goede stressregulatie.
De meeste mensen beseffen hoe belangrijk de inprentingsperiode is en willen het zodanig goed doen dat ze elke vorm van negativiteit voor hun pup willen vermijden.
En daarbij maken ze een cruciale fout: ze vermijden élke vorm van stress voor de pup.
Ze denken dat stress slecht is voor een puppy. Wanneer zij met hun pup voor de eerste keer naar het stad gaan en zien dat hun pup stress heeft, denken ze verkeerdelijk dat ze iets mis doen en dat het beter zou zijn om de pup niet meer naar ‘t stad mee te nemen.
Er zijn zelfs trainers en “hondentherapeuten” die beweren dat je je pup zo weinig mogelijk aan prikkels en daarbij aan stress moet blootstellen.
Stress is niet slecht. Maar het is wel belangrijk dat de laatste indruk van jouw pup positiever was dan de eerste én dat jouw pup in staat is om opgebouwde stress op een gezonde manier los te laten.
Dit wil zeggen dat wanneer jouw pup onder de indruk was van een tripje naar Gent City, het net goed zou zijn om een paar dagen later nog eens te gaan maar misschien een rustiger plekje op te zoeken. De stress die jouw pup opbouwt door de drukke omgeving kan je kanaliseren door met hem te spelen. Je kan ook eten gooien in het gras omdat het snuffelen en het gebruik van de neus ontstressend werkt.
Snuffelen is een manier waarop honden zichzelf weer kalmeren.
Het is hoe dan ook van belang dat je je pup niet aan zijn lot overlaat maar dat je een begeleidende rol gaat spelen en je pup leert hoe hij zichzelf door stress heen dient te werken, met jou in de hoofdrol.
Ik ben persoonlijk een zéér grote fan van het gebruik van spel om opgebouwde spanning los te laten en jouw pup leert hierdoor:
– Om met jou bezig te zijn en de omgeving als achtergrond te beschouwen
– Zo maakt hij positieve associaties met externe prikkels. Die enge vuilnisbak = spelen!
– Door je pup in beweging te brengen help je hem ontstressen en eventueel uit een bevriezende toestand te komen.
“Jouw grootste verantwoordelijkheid is niet om je pup zo weinig mogelijk stress te laten ervaren.
Jouw grootste verantwoordelijkheid is je pup leren hoe hij met stress, in de breedste zin van het woord, moet omgaan.”
- Quote van mezelf
Alles wat nieuw is, geeft stress. Elke nieuwe ervaring, nieuwe omgeving, nieuwe prikkel veroorzaakt stress. Leren is stressvol, begrijpen hoe de wereld werkt is ook stressvol.
Ik verwijs graag naar een zeer interessant wetenschappelijk onderzoek dat werd uitgevoerd bij aapjes:
In een onderzoek met doodshoofdaapjes[1] werden aapjes van 17 weken oud gedurende 10 weken één maal per week uit hun kooi (en weg van de moeder) gehaald en in een andere kooi geplaatst met apen die ze niet kenden. Voor de kleine aapjes was dit een stressvolle situatie.
Toen ze ouder waren, maar nog steeds onder de zorg van hun moeder stonden, werden deze aapjes samen met hun moeder in een andere kooi gestoken vol met lekkers en speelgoed. De aapjes die eerder waren blootgesteld aan de stressopwekkende kooien waren nieuwsgieriger en dapperder dan de aapjes die nooit bij hun moeder waren weggeweest.
Wat opmerkelijk is aan het onderzoek is dat de aapjes die in andere kooien werden geplaatst (en daar wel stress vertoonden) geen vrees hadden toen ze later met hun moeder in de kooi met speelgoed werden geplaatst.
De regelmatige blootstelling aan een stressvolle plek werkte dus als een soort inenting tegen latere stress en oncomfortabele situaties.
DUSSS….
Indien je graag een sociale en stabiele hond wilt, moet je er mee naar buiten en moet je hem blootstellen aan uitdagende omgevingen.
3. Hoe socialiseer je een hond?
Ik heb je eigenlijk al een deel van de sleutel gegeven, namelijk het niet vermijden van omgevingen en situaties die jouw pup eng vindt, maar het net opzoeken en je pup helpen om zijn stress los te laten.
Dan rest de vraag: maar hoe?
Puppy’s hebben geen zelfregulatie. Zij weten niet hoe zij stress -wat neerkomt op de aanmaak van adrenaline en cortisol in het lichaam- op een gezonde manier moeten laten weg-ebben en omzetten in kalmte.
Wanneer een pup niet weet hoe hij stress moet loslaten, zal hij terugvallen op zijn instincten en zien we de typische reacties: vechten, vluchten of bevriezen.
Weinig puppy’s zullen tot vechten overgaan, maar dit is wel een respons dat tot uiting kan komen eenmaal de hond seksuele rijpheid bereikt en daarbij meer zelfvertrouwen heeft.
Alle vormen van agressie- en angstproblemen vinden een oorsprong in de onmogelijkheid van de hond om stress kwijt te spelen en terug te gaan naar een kalme toestand.
Door zo vroeg mogelijk te beginnen met het aanleren van deze regulatie:
- Voorkom je zware gedragsproblemen op lange termijn
- Zal jouw hond over het algemeen aangenamer zijn om mee buiten te komen
- Heb je een hond die zelfstandig betere keuzes maakt. Een te hoge stress-staat zorgt ervoor dat de hond niet meer kan ‘nadenken’ en daardoor is het moeilijker om contact met hem te maken.
Nu, het grote geheim….
Tromgeroffel….
Jouw pup leren hoe hij kalm moet worden doe je door het lichaam stil te houden.
Hoe stiller het lichaam, hoe stiller de geest.
Bovenstaande geldt ook voor mensen trouwens, weeral!
Waarom denk je dat ze vroeger mensen in een dwangbuis staken? De armen werden hierbij zodanig tegen het lichaam geperst, waardoor de persoon zich niet meer kon bewegen. Daardoor werd men rustiger, alsook door het plaatsen van druk op het lichaam.
Tegenwoordig bestaan er zelfs ‘hoodies’ om je rustig te maken, waarbij je je armen niet meer kan bewegen. JA, echt.
Wil ik hier beweren dat je je pup aan zijn poten moet vastbinden?
Njet!
Wél dat het overal vrij laten rondlopen van jouw pup, zeker wanneer hij stress ervaart, het slechtste is dat je kan doen.
Het aanleren van een goede stressregulatie begint thuis.
De eerste dagen dat jouw pup in zijn nieuwe omgeving komt, zal hij ook stress ervaren.
De eerste keren dat je jouw pup in een puppyren of bench steekt, zal hij ook stress ervaren. Doordat hij niet kan lopen waar hij wilt bouwt de pup frustratie op.
Rara, frustratie is een vorm van stress!
Door de pup enkel uit de ren of bench te laten wanneer hij gekalmeerd is, leert jouw pup hoe hij van een staat van stress naar een staat van kalmte moet gaan.
Herhaal dit een aantal dagen: en voila!
Jouw pup heeft zijn eerste stapjes gezet in het zelf-reguleren!
Wanneer een pup in staat is om frustratie om te zetten in kalmte, ga ik naar de volgende stap.
Deze oefening heeft een beetje een rare naam, uiteraard niet letterlijk te nemen:
Zit op de hond.
Deze oefening kan je ter voorbereiding doen wanneer je savonds in de zetel een film kijkt. In deze oefening hang je jouw puppy aan een leiband. Je laat de leiband op de grond hangen en zet je voet op de lijn.
De pup moet nog gemakkelijk kunnen rechtstaan, zitten en draaien. Hij mag echter niet meer bewegingsruimte krijgen dan dit.
Doordat de pup niet kan rondlopen ontstaat er ook hier frustratie. Aangezien zijn zenuwstelsel al wat getraind is, zal hij zich op een gegeven moment neerleggen.
Door het stilliggen gaat jouw hond naar een kalme toestand.
Wanneer jouw puppy is gaan liggen en gedurende een tijdje rustig ligt, kan je je voet van de leiband halen en hem laten rondlopen.
Indien je deze oefening een aantal keren herhaald, wordt het plaatsen van jouw voet op de leiband een teken voor de pup om te gaan liggen en rustig te worden.
En dan ben je nu klaar voor het echte werk!
- Ga naar een drukke omgeving waar je prikkels tegenkomt zoals mensen, honden, kinderen
- Laat jouw pup eerst de omgeving in zich opnemen vanop een afstand. Laat hem snuffelen door snoepjes in het gras te gooien. Je kan ook wat spelen zodat de eerste spanning wordt losgelaten en de pup een positieve associatie legt met de omgeving. Door te spelen plaats je meteen ook de aandacht op jou.
- Vermijd dat mensen en kinderen zich verzamelen rond jouw pup en jouw pup overdonderen. Je wilt je pup allereerst leren dat andere mensen neutraal zijn.
- Wandel een beetje rond en beloon jouw pup met een snoepje of met spel wanneer hij kijkt naar jou of aandacht heeft
- Na een 10-15 minuten zet je je neer op een bankje. Doe de oefening “zit op de hond” tot jouw pup rustig is geworden
- Ga terug naar huis
- Herhaal dit zo veel mogelijk in verschillende omgevingen
Ik krijg aan de lopende band complimenten over mijn honden, toch wel honden met een bepaald “allure” en een groot formaat (een stafford en een mechelaar).
Ik kan met hen op restaurant gaan eten, ze meenemen naar familiefeesten of ze meenemen naar elk ander uitje.
De reden dat ik dit kan, is door bovenstaand stappenplan. Ze hebben van kleins af aan geleerd om zich te settelen en gewoon te “zijn”.
Doordat ze overal mee kunnen worden ze ook regelmatig blootgesteld aan veel prikkels.
Het is dus een vicieuze cirkel.
Wanneer jouw hond oncontroleerbaar is buitenshuis zal je hem thuis laten. Hierdoor zal hij NOG oncontroleerbaarder zijn wanneer je hem wilt meenemen omdat hij nooit geconfronteerd wordt met nieuwe omgevingen.
Ook hier: vicieuze cirkel.
Ik hoop alvast dat je nieuwe inzichten en kennis hebt opgedaan door het lezen van deze blog en dat je met jouw pup of hond aan de slag kan!
Twijfel niet om een comment achter te laten of om hulp te vragen wanneer je voelt dat je meer begeleiding nodig hebt.
Oh ja: vergeet vooral niet te genieten. Samen eropuit trekken met een hond is zo voldoeninggevend. Ik wens het jullie allemaal toe.
Groetjes en pootjes,
Sarah
[1] Early life stress and novelty seeking behavior in adolescent monkeys, KJ parker et al, 2007.